De Proeverij – Verteer beter en meer, met kruidenleer
Verteer beter en meer, met kruidenleer
Soms loopt je spijsvertering niet zo soepel; je hebt na het eten last van een rommelende buik, een opgeblazen gevoel of zelfs ongewenste gasvorming. Dat kan tot pijnlijke of gênante situaties leiden. Zelf had ik er vooral op de middelbare school veel last van. Ik liep er rond met een lawaaierige buik, wat je vooral goed kon horen tijdens proefwerken, als het verder muisstil was in de klas. Heel gênant voor een puber!
Ook voor een volwassene is zoiets niet bepaald een pretje. Stel je bijvoorbeeld voor dat je met vrienden op een terras zit te eten. Je kiest voor een wrap met sla-, tomaat- en bonenvulling, lekker en gezond. Na een tijdje begint het echter te borrelen en voel je dat je eigenlijk nogal wat ‘gas’ hebt gevormd. En nu? Je kunt het niet zomaar kwijt, midden op het terras!
Verschillende soorten kruiden en specerijen hebben een spijsvertering bevorderende werking. Wij zijn het nuttige gebruik ervan een beetje verleerd, maar denk maar eens terug aan het eten wat je van je oma kreeg. Als zij een bonenschotel maakte, had je daarna eigenlijk nooit last van ‘gas’.
Mensen die eten volgens traditionele voedingsleren (zoals de Ayurveda, de Traditioneel Chinese Voedingsleer, de kloosterkunde, de originele Marokkaanse keuken, en dergelijke) hebben dat ook niet, al weten ze zelf vaak niet meer waarom. Ze hebben nu eenmaal ‘gewoon’ geleerd hoe ze hun eten moeten bereiden. Van generatie op generatie, zonder verdere uitleg. Gelukkig is niet alle kennis verloren gegaan.
Een heel kort stukje ‘kruidenleer’:
Aankoop: kies voor biologisch-dynamisch (met het Demeter-keurmerk) of biologisch (met het EKO-keurmerk). Deze kruiden en specerijen zijn zonder kunstmest en synthetische bestrijdingsmiddelen geteeld, op lage temperatuur gedroogd en niet bestraald. Daardoor hebben ze meer smaak en voedingswaarde en heb je er minder van nodig. Dat maakt meteen de hogere prijs goed.
Bewaren: was je verse kruiden en sla ze goed uit. Bieslook (fijngeknipt) en dille (zonder blaadjes) bewaar je in het vriesvak in een potje. Alle andere stevige kruiden bewaar je in de koelkast in een goed afgesloten glazen potje. Zonder extra vocht, de blaadjes van de stelen gehaald, dicht op elkaar, maar niet proppen. Zo kun je de kruiden 1 a 2 weken goed houden.
Hoeveelheid: gebruik bij zowel het meekoken als bij het ‘achteraf’ op smaak brengen niet meer dan 2 a 3 soorten. Zo voorkom je smaakverwarring. Als er kinderen mee-eten is het slim om mild te kruiden en niet te veel pepers te gebruiken.
Keuze: als algemene richtlijn kun je hanteren dat je een ‘blad’kruid (zoals oregano) combineert met een ‘vrucht’groente (zoals tomaat) en andersom: een ‘vrucht’kruid (zoals karwij) met een ‘blad’groente (zoals kool). Je laat de eigenschappen van de planten elkaar aanvullen (blad vult vrucht aan en andersom).
Moment: gedroogd & stevig blad (bv. laurier) en hele zaden (bv. kruidnagel) voeg je meteen toe, tijdens het koken. Gedroogd & fijn blad / bloesem (bv. dille) en fijngewreven zaad (bv. anijs) voeg je toe bij het nawellen of aan het einde van de kooktijd. Vers blad / bloesem (bv. basilicum) voeg je na het koken toe.
Werking: kruiden en specerijen die je meegekookt hebt, maken het gerecht beter verteerbaar. Degene die je kort na het koken hebt toegevoegd, stimuleren de spijsverteringsorganen; die hebben dezelfde werking als kruidenthee.
Toppertje: citroenmelisse kalmeert je, bevordert je slaap en stilt eventuele kramp bij nerveuze hoofdpijn en maagdarmklachten. Je gebruikt het als thee (eventueel gemengd met salie), in salades, in kwark en bij vis en gevogelte. Ook kun je het in potpourri gebruiken en wordt het in lege bijenkorven gedaan om zwermen aan te trekken. Altijd handig ;p
Kruidenleer is bijna een wetenschap op zich; ik kan er nog vele pagina’s over schrijven. Je weet nu dat je kruiden kunt inzetten om je gerechten beter te verteren en je spijsvertering een handje te helpen. Experimenteer om te ontdekken wat je lekker vindt, wat voor jou werkt en mail me als je vragen hebt!
Een recept vol verteringshulptroepen – pompoensoep:
Ingrediënten
1 stevige pompoen (of 2 kleine; ongeveer 1 kg)
1 grote zoete aardappel (of 2 kleine)
2 flinke uien
2 tenen knoflook
400 ml water
400 ml kokosmelk
100 ml bouillon (zelfgemaakt of gemaakt van 2 bouillonblokjes)
1 mespunt gemalen chilipeper (of andere pittige peper)
4 kardemom zaden
1 theelepel kurkuma (= geelwortel)
ongeveer 1 cm. verse gember
2 eetlepels vet (in dit recept bij voorkeur kokosvet of olijfolie)
Bereiding
Snijd de ui, knoflook en gember, terwijl je een soeppan alvast op laag vuur verwarmt.
Fruit de ui in het vet, voeg na enkele minuten de gember en knoflook toe.
Pel de kardemomzaden en kneus ze (bijvoorbeeld in een vijzel).
Voeg de zaden toe, evenals de chilipeper en de kurkuma. Draai je vuur weer omlaag.
Snijd de pompoen in stukken (een biologische pompoen hoef je niet te schillen, alleen grondig te wassen). Schil de zoete aardappel en snijd in gelijke stukken.
Voeg alle stukken toe, evenals het water, de kokosmelk en de bouillon.
Laat alles kokend beetgaar worden (ongeveer 10 a 15 minuten). Pureer.
Proef of je de soep zo lekker vindt, voeg eventueel wat kruiden- of zeezout toe.
Extra tip: wanneer je kruiden wilt drogen (omdat je ze niet binnen 2 weken nodig hebt), hang ze dan steeltje voor steeltje ondersteboven op aan een touwtje. Ziet er ook nog eens heel gezellig uit!
Wil je niets missen op het gebied van gezonde voeding? Schrijf je in voor de maandelijkse gratis voedingsmail ‘de Proeverij’ en ontvang een welkomstkado!
